Kastracja i sterylizacja psów oraz kotów to jedne z najczęściej wykonywanych zabiegów weterynaryjnych. Mimo to wciąż budzą emocje i rodzą wiele pytań. Czy pies po kastracji stanie się leniwy i osowiały? Czy zmieni się  charakter psa po zabiegu kastracji? Czy kotka powinna mieć raz młode przed sterylizacją? Czy każdy pupil po zabiegu na pewno przytyje?

W tym artykule wyjaśniamy fakty i obalamy najpopularniejsze mity, a także tłumaczymy, czym różni się kastracja od sterylizacji i jakie są ich zalety oraz potencjalne wady.

Czym różni się kastracja od sterylizacji?

Choć w języku potocznym często używa się tych pojęć zamiennie, to kastracja i sterylizacja nie są tym samym zabiegiem.

• Kastracja – usunięcie gonad (jąder u samców, jajników u samic). Zabieg ten całkowicie eliminuje możliwość rozmnażania i wpływa na gospodarkę hormonalną zwierzęcia.
  
  

• Sterylizacja – podwiązanie lub przecięcie jajowodów (u samic) lub nasieniowodów (u samców). Zwierzę traci zdolność rozmnażania, ale pozostaje pod wpływem własnych hormonów płciowych.
  
  

👉 W praktyce w Polsce częściej wykonuje się kastrację, ponieważ daje ona nie tylko kontrolę nad rozmnażaniem, ale także realne korzyści zdrowotne i behawioralne.

Zalety kastracji psów i kocurów 

1. Korzyści zdrowotne

• mniejsze ryzyko nowotworów narządów płciowych i gruczołów sutkowych,
  
  

• ochrona przed ropomaciczem (u suk i kotek),
  
  

• eliminacja chorób prostaty u samców,
  
  

• mniejsze ryzyko zakażeń przenoszonych drogą płciową (u kotów wychodzących).
  
  

2. Korzyści behawioralne:

• ograniczenie agresji związanej z popędem płciowym. Kastracja obniża poziom testosteronu, który odpowiada m.in. za zachowania terytorialne, rywalizację o samice i agresję między samcami a także na mniejszą chęć zaczepiania innych samców (większy spokój wobec konkurentów)
  
  

• mniej bójek na spacerach,
  
  

• mniejsza tendencja do ucieczek w poszukiwaniu partnera,
  
  

• redukcja znaczenia moczem u kocurów,
  
  

• spokojniejsze zachowanie w domu.
  
  

3. Korzyści społeczne i etyczne

• realne ograniczenie bezdomności zwierząt,
  
  

• mniej niechcianych miotów trafiających do schronisk,
  
  

• większa kontrola nad zdrowiem populacji psów i kotów.
  
  

O ile przy samcach najczęściej mówi się o zmniejszeniu agresji i ucieczek, to u samic (suk i kotek) kastracja niesie trochę inne korzyści behawioralne, które są równie istotne dla opiekunów.

Korzyści behawioralne kastracji u suczek 

1. Brak cieczki
   
   

• suczka nie krwawi, nie zostawia plam w domu, nie przyciąga samców z okolicy - łatwiejsze spacery – brak zaczepiania przez obce psy.
  
  

2. Mniejsze pobudzenie i stres
   
   

• podczas cieczki wiele suk staje się niespokojnych, nerwowych lub bardziej pobudliwych - kastracja stabilizuje zachowanie – suka nie przeżywa huśtawek hormonalnych.
  
  

3. Brak ciąż urojonych
   
   

• częsty problem po cieczkach: suczka zaczyna „adoptować” zabawki, budować gniazdo, produkować mleko - to nie tylko kłopotliwe, ale też ryzykowne zdrowotnie (mastitis, czyli zapalenie gruczołów mlekowych).
  
  

4. Większe skupienie na opiekunie
   
   

• suka nie rozprasza się przez instynkt rozmnażania, jest bardziej uważna na polecenia - przewidywalność zachowania w codziennym życiu.
  
  

Korzyści behawioralne kastracji u kotek 

1. Brak rui i uciążliwych objawów
   
   

• kotka w rui wokalizuje (miauczy, „płacze”), ociera się o meble i opiekuna, bywa natarczywa - po kastracji te zachowania całkowicie znikają.
  
  

2. Mniejsza frustracja i stres
   
   

• brak hormonów płciowych sprawia, że kotka jest spokojniejsza, nie przeżywa okresowych wzrostów pobudzenia - to korzystne zarówno dla samej kotki, jak i dla domowników.
  
  

3. Mniejsze ryzyko ucieczek
   
   

• kotki w rui często próbują wydostać się z domu, co wiąże się z ogromnym ryzykiem (wypadki, choroby, niechciana ciąża) - kastracja eliminuje tę potrzebę.
  
  

4. Lepsze współżycie z innymi kotami
   
   

• kotki po kastracji są bardziej stabilne emocjonalnie, łatwiej dogadują się w grupie - nie dochodzi do konfliktów wywołanych hormonami.
  
  

 

Kastracja u suk i kotek daje opiekunom ogromną przewidywalność zachowań i eliminuje problemy związane z cieczką czy rują. Zwierzę staje się spokojniejsze, bardziej skupione na codziennym życiu, a w domu panuje większa harmonia.

Potencjalne wady i wyzwania

• Możliwość przyrostu masy ciała – po kastracji metabolizm zwalnia, dlatego należy zadbać o odpowiednią dietę i aktywność.
  
  

• Ryzyko powikłań chirurgicznych – jak przy każdym zabiegu chirurgicznym, istnieje minimalne ryzyko komplikacji.
  
  

• Zmiana zachowania – u części zwierząt może dojść do zwiększonej ospałości, ale zwykle można temu przeciwdziałać odpowiednią opieką.
  
  

Warto podkreślić, że przy prawidłowym żywieniu i aktywności korzyści znacznie przewyższają potencjalne minusy.

Najpopularniejsze mity o kastracji i sterylizacji

Mit 1: „Suczka powinna mieć raz młode, zanim zostanie wysterylizowana”

 Fałsz. Nie ma żadnych medycznych podstaw, które wskazywałyby na taką konieczność. Wręcz przeciwnie – im wcześniej wykonany zabieg, tym większa ochrona przed nowotworami i chorobami macicy.

Mit 2: „Po kastracji kot/pies na pewno przytyje”

Nie do końca….

Kastracja wpływa na hormony, co obniża metabolizm i zwiększa apetyt u niektórych psów i kotów. To oznacza, że pupil ma większą tendencję do tycia, ale nie jest to nieuniknione.

• przy odpowiedniej diecie (np. karmie dla zwierząt po kastracji),
  
  

• kontroli porcji i unikaniu smakołyków w nadmiarze,
  
  

• regularnym ruchu i zabawie,
  
  

Twój pupil pozostanie w świetnej formie.

Fakt: kastracja zwiększa ryzyko nadwagi.

Mit: zwierzę musi przytyć po zabiegu.

Mit 3: „Kastracja zmienia charakter psa/kota”

Nie. Kastracja nie zmienia osobowości pupila – Twój pies nadal będzie wesoły i lojalny, a kot ciekawski i niezależny. Zmieniają się tylko zachowania wynikające z hormonów (ucieczki, znaczenie terenu, agresja wobec innych samców).

 

Mit 4: „To okrutne – odbieramy zwierzęciu naturalność”

Zwierzęta nie planują posiadania potomstwa – kierują się instynktem. Kastracja chroni je przed cierpieniem związanym z ciążami urojonymi, ropomaciczem czy nowotworami, a także zmniejsza problem bezdomności.

Mit 5: „Sterylizacja i kastracja to to samo” 

Medycznie to różne zabiegi. Sterylizacja blokuje jedynie zdolność rozmnażania, kastracja dodatkowo eliminuje wpływ hormonów i daje korzyści zdrowotne.

 

Mit 6: „Sterylizuje się suczki, a kastruje psy”

To jedno z najczęściej spotykanych nieporozumień.

Przypomnijmy: 

• Kastracja oznacza usunięcie gonad (jąder u samców, jajników u samic). Jest to poprawne określenie zarówno dla psów, jak i dla suk oraz dla kotów obu płci.
  
  

• Sterylizacja to podwiązanie lub przecięcie jajowodów (u samic) albo nasieniowodów (u samców). Zabieg uniemożliwia rozmnażanie, ale nie usuwa wpływu hormonów.
  
  

Dlaczego więc ludzie myślą inaczej?

W języku potocznym przez lata przyjęło się mówić, że „suczki się sterylizuje”, bo chciano używać łagodniejszego słowa niż „kastracja”. W praktyce jednak lekarze weterynarii u suk najczęściej wykonują kastrację (usunięcie jajników i często macicy), bo tylko taki zabieg chroni przed ropomaciczem i nowotworami gruczołów sutkowych.

Fakt: kastruje się zarówno samce, jak i samice. „Sterylizacja” jest technicznie innym zabiegiem i nie należy utożsamiać go wyłącznie z suczkami.

Mit 7: „Po kastracji zwierzę staje się leniwe”

Fałsz. Zwierzę może być spokojniejsze i mniej impulsywne, ale nie traci ochoty do zabawy. Jeśli pupil staje się naprawdę apatyczny, zwykle oznacza to problem zdrowotny lub nadwagę, a nie samą kastrację.

Zmiany w zachowaniu po kastracji – co jest normalne, a co niepokojące?

Normalne zmiany:

• spokojniejsze usposobienie,
  
  
• brak zachowań wynikających z popędu płciowego,
  
  
• mniejsza impulsywność,
  
  
• większe skupienie na opiekunie.
  
  

Sygnały ostrzegawcze:

• wyraźna apatia i ospałość,
  
  
• brak apetytu,
  
  
• unikanie zabawy i kontaktu,
  
  
• nagła utrata energii.
  
  

Jeśli zauważysz takie objawy, konieczna jest wizyta u weterynarza. Mogą one oznaczać ból pooperacyjny, powikłania, źle dobraną dietę albo chorobę niezwiązaną z kastracją.

Jak zadbać o pupila po zabiegu?

• podawaj karmę przeznaczoną dla zwierząt po kastracji(mniej kaloryczną),
  
  
• zapewnij ruch i zabawy dopasowane do wieku i kondycji,
  
  
• regularnie kontroluj wagę,
  
  
• dbaj o stymulację psychiczną – szczególnie u kotów.

 

Kastracja a sterylizacja – który zabieg wybrać?

Dla większości opiekunów i lekarzy weterynarii złotym standardem jest kastracja. To rozwiązanie, które daje nie tylko kontrolę nad rozmnażaniem, ale także długofalowe korzyści zdrowotne i behawioralne.

Sterylizacja ma sens w wyjątkowych przypadkach, gdy z jakiegoś powodu nie chce się ingerować w gospodarkę hormonalną – ale nie chroni ona przed chorobami układu rozrodczego.

FAQ – najczęstsze pytania opiekunów o kastrację

Czy kastracja boli?

Zwierzę jest pod pełną narkozą, a po zabiegu dostaje leki przeciwbólowe. Rekonwalescencja trwa zwykle kilka dni.

Kiedy najlepiej wykonać kastrację?

Największe korzyści daje zabieg przed pierwszą cieczką (u samic). U samców najczęściej wykonuje się go po osiągnięciu dojrzałości płciowej.

Czy kastracja jest bezpieczna?

Tak, to rutynowy zabieg chirurgiczny. Ryzyko powikłań istnieje, ale jest minimalne przy właściwej opiece weterynaryjnej.

Czy kot niewychodzący też powinien być kastrowany?

Tak, ponieważ kastracja zmniejsza ryzyko chorób i eliminuje uciążliwe zachowania związane z hormonami, np. znaczenie terenu.

 

---

 

Podsumowanie

Kastracja i sterylizacja psów oraz kotów to zabiegi, które niosą ogromne korzyści zdrowotne, behawioralne i społeczne. Mity, które narosły wokół nich, często wynikają z ludzkich emocji i braku wiedzy. Fakty są jednoznaczne – odpowiednio przeprowadzony zabieg to inwestycja w zdrowie i bezpieczeństwo pupila.

Jeśli rozważasz kastrację lub sterylizację swojego psa czy kota, porozmawiaj z lekarzem weterynarii. To on dobierze najlepszy moment i metodę, aby Twój pupil cieszył się długim i zdrowym życiem.