Lecznicza moc psiej obecności

15 czerwca obchodzimy Ogólnopolski Dzień Dogoterapii – święto, które przypomina o wyjątkowej roli, jaką psy odgrywają we wspieraniu zdrowia fizycznego i psychicznego ludzi. Choć na świecie nie ma jeszcze międzynarodowego dnia dogoterapii jako oficjalnego święta, to w Polsce od lat wzrasta świadomość jej wartości.

Czym właściwie jest dogoterapia, jak wygląda w praktyce i komu może pomóc? Oto wszystko, co warto wiedzieć.

Czym jest dogoterapia?

Dogoterapia (z ang. canine-assisted therapy, w Polsce także nazywana kynoterapią) to forma wspomagającej terapii, w której uczestniczy odpowiednio wyszkolony pies oraz certyfikowany terapeuta. Celem dogoterapii jest wsparcie rehabilitacji, leczenia, edukacji i rozwoju emocjonalno-społecznego dzieci i dorosłych.

Nie chodzi tu jedynie o „obecność psa” – to zaplanowany, profesjonalny proces terapeutyczny. Pies działa jako naturalny motywator, który ułatwia kontakt z terapeutą, zwiększa zaangażowanie i redukuje stres.

Krótka historia dogoterapii

1940–1950 – Pierwsze udokumentowane wykorzystania psów w terapii miały miejsce w USA, m.in. w szpitalach wojskowych. Żołnierze wracający z wojny reagowali pozytywnie na kontakt z psami.
1960 – Amerykański psychiatra Dr Boris Levinson po raz pierwszy wprowadził psa do terapii dzieci z zaburzeniami rozwoju. Zauważył, że dzieci łatwiej otwierają się w obecności zwierzęcia.
1990–2000 – Rozwój dogoterapii w Europie i Polsce. Powstają pierwsze organizacje szkoleniowe i standardy pracy z psami terapeutycznymi.

W jakich schorzeniach i zaburzeniach pomaga dogoterapia?

Dogoterapia nie zastępuje leczenia medycznego, ale skutecznie wspomaga wiele terapii i procesów rehabilitacyjnych, zwłaszcza w przypadkach:

U dzieci:

autyzm i spektrum zaburzeń ASD
zespół Downa
ADHD i zaburzenia koncentracji
opóźnienia rozwoju mowy
trudności emocjonalne, lęki i fobie społeczne
niepełnosprawność intelektualna

U dorosłych:

choroby neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane, udar)
zaburzenia depresyjne i lękowe
samotność, syndrom pustego gniazda
zaburzenia pamięci, demencja, Alzheimer
rehabilitacja po wypadkach lub urazach

Jak wygląda dogoterapia w praktyce?

Dogoterapia może przyjmować różne formy, zależnie od celu i wieku pacjenta. Prowadzona jest zawsze przez specjalistę (terapeutę, pedagoga, psychologa) i przeszkolonego psa terapeutycznego.

Przykładowa sesja:

trwa zwykle 30–60 minut
odbywa się w sali terapeutycznej, ośrodku, szkole lub domu pacjenta
zawiera elementy zabawy, nauki, ćwiczeń ruchowych lub relaksacyjnych
pies wykonuje proste zadania: aportuje, przytula się, reaguje na polecenia
pacjent może głaskać, czesać, prowadzić psa – co buduje więź, koordynację i pewność siebie

Jakie psy mogą być terapeutami?

Nie każda rasa i nie każdy pies nadaje się do dogoterapii. Kluczowe są cechy charakteru, a nie tylko wygląd. Psy terapeutyczne przechodzą szkolenie, testy i certyfikację.

Cechy idealnego psa terapeutycznego:

łagodny i stabilny temperament
cierpliwość, brak agresji i nadpobudliwości
chęć kontaktu z ludźmi
posłuszeństwo i odporność na bodźce (np. hałas, dotyk)
regularne badania weterynaryjne i szczepienia

Najczęściej spotykane rasy w dogoterapii to:
golden retrievery, labradory, cavalier king charles spaniel, pudle, ale także mieszańce o odpowiednich cechach.

Czy dogoterapia jest bezpieczna?

Tak, pod warunkiem że prowadzi ją przeszkolony specjalista i certyfikowany pies. Psy terapeutyczne są regularnie badane i szkolone w kontaktach z dziećmi, osobami niepełnosprawnymi i seniorami. Dodatkowo:

pies zawsze pracuje na smyczy, pod kontrolą
nie jest zmuszany do kontaktu
każda sesja odbywa się z udziałem terapeuty lub opiekuna

Dla kogo jest dogoterapia? Dzieci czy dorośli?

Dogoterapia jest dla każdego, niezależnie od wieku. Najczęściej korzystają z niej:

dzieci (ze względu na rozwój społeczny i emocjonalny)
seniorzy (w domach opieki i programach aktywizujących)
osoby z niepełnosprawnościami (rehabilitacja ruchowa i poznawcza)
osoby doświadczające stresu, traumy lub depresji

Zalety dogoterapii – co mówi nauka?

Badania potwierdzają skuteczność kontaktu ze zwierzętami w terapii. Oto niektóre udowodnione efekty dogoterapii:

obniżenie poziomu kortyzolu (hormonu stresu)
wzrost poziomu oksytocyny – hormonu więzi i spokoju
poprawa nastroju i redukcja objawów depresji
zwiększenie motywacji do ruchu i mówienia u dzieci z autyzmem
niższe ciśnienie i tętno u osób starszych podczas kontaktu z psem

Przykład badań:
Badania opublikowane w Journal of Pediatric Nursing (2016) wykazały, że dzieci poddawane dogoterapii przed zabiegiem chirurgicznym miały znacznie mniejsze objawy lęku niż dzieci z grupy kontrolnej.

Ile kosztuje dogoterapia?

Ceny mogą się różnić w zależności od miejsca, formy i długości sesji.

indywidualna sesja: od 80 do 150 zł za 30–60 minut
pakiety terapeutyczne (np. 10 spotkań): zniżki
zajęcia grupowe (np. w szkołach): od 200–400 zł za grupę
niektóre ośrodki oferują zajęcia bezpłatne lub refundowane przez fundacje

Gdzie szukać profesjonalnej dogoterapii?

W Polsce działa wiele certyfikowanych ośrodków, fundacji i terapeutów specjalizujących się w dogoterapii. Warto szukać miejsc, które:

współpracują z Polskim Towarzystwem Kynoterapeutycznym lub Fundacją DOGoterapia
mają wyszkolone zespoły pies+terapeuta
posiadają aktualne certyfikaty, ubezpieczenia i referencje

Można zacząć od kontaktu z lokalnymi:

poradniami psychologiczno-pedagogicznymi
fundacjami wspierającymi dzieci i osoby z niepełnosprawnościami
ośrodkami terapii zajęciowej i przedszkolami integracyjnymi

Podsumowanie

Dogoterapia to coś więcej niż obecność psa – to realne wsparcie psychiczne, fizyczne i emocjonalne. Działa, bo jest naturalna, nieinwazyjna i pełna pozytywnych emocji. W świecie, w którym coraz częściej mierzymy się z samotnością, stresem i przebodźcowaniem – pies potrafi być najlepszym terapeutycznym przyjacielem.

15 czerwca, z okazji Ogólnopolskiego Dnia Dogoterapii, warto przypomnieć sobie, jak niezwykłe jest to, że pies potrafi nie tylko kochać, ale też leczyć.

15 Czerwca – Ogólnopolski Dzień Dogoterapii! Poznaj Jej Moc i Korzyści